Trôi theo dòng đời

 Cuộc đời tôi là một chuyến phiêu lưu đầy mạo hiểm. Nếu một nửa sự thật là giả dối như người ta thường nói, thì một trăm phần trăm câu chuyện này giả dối như chính cuộc đời tôi!

(5)

Lại nói chuyện sau khi tôi mới chào đời, tình cảm giữa cậu mẹ tôi đã bắt đầu xuất hiện những rạn nứt Những vết thương tình cảm khó lành đó ngày càng dẫn đến một nguy cơ trở thành khối u có thể vỡ ra khi nào không biết. Sau này, không ai khác chính là tôi đã phải gánh chịu tất cả hậu quả đó của hai thân. Bất cứ điều gì xảy ra trên cõi đời này cũng đều có nguyên nhân của nó. Nhưng trước khi kể về biến cố này, thiết nghĩ cũng nên sơ lược về nguồn gốc của gia đình cậu, mẹ tôi.

Mẹ tôi sinh ra trong một gia đình gốc Công giáo ở Hương Khê (Hà Tĩnh). Trước đây dòng họ này mang họ Hà, nhưng không hiểu sao sau này lại chuyển sang họ Lê. Có lẽ cũng xuất phát từ những biến cố trong thời kỳ khởi nghĩa Hương Khê của Phan Đình Phùng, trong phong trào Cần vương cuối thế kỷ XIX, hầu hết những ai tham gia cuộc khởi nghĩa đều phải thay đổi tên họ để tránh bị truy sát. Ông ngoại tôi tên là Lê Văn Trinh. Tuy không giàu có như những điền chủ, tư sản thời bấy giờ, nhưng gia sản của ông ngoại tôi cũng không đến nỗi. Vào những năm 30 đầu thế kỷ XX, ông đã có một cơ ngơi bề thế ở thị xã Vinh. Ban đầu ông tôi là cai thầu gỗ, sau chuyển sang buôn bán trầu cau vào Nam ra Bắc, ông ngoại tôi thường thuê luôn cả đoàn tàu để chuyên chở hàng. Ông có hai căn nhà gỗ lợp ngói trên đường Minh Khai cũ (nay là đường…..), một căn ở gần quốc lộ số 1, một căn ở ngay trên nền đồn công an chữa cháy (nay là Phòng Cảnh sát PCCC. Trong nhà có nuôi ba người ở (nay gọi là người giúp việc, hay nôm na là Osin).  Nhờ làm ăn khấm khá, đi lại giao du nhiều lại khá đẹp trai, vạm vỡ; nên ông được nhiều cô gái đương thời yêu mến. Đó là một trong những lý do khiến ông ngoại tôi có tới ba bà vợ. Bà vợ cả sinh cho ông chín người con, ba trai; sáu gái là Lê Thị Chất, Lê Thị Hai, Lê Thị Ba, Lê Văn Tư (chết khi còn nhỏ), Lê Thị Năm, Lê Văn Sáu, Lê Văn Bảy, Lê Thị Tám, Lê Thị Thọ. Bà ba sinh cho ông một người con gái tên là Lê Thị An. Bà ba do bác sỹ tiêm nhầm thuốc nên chết trong thời kỳ thai nghén. Như vậy ông có cả thảy mười người con. Mẹ tôi kể lúc sinh thời ông tôi khi ở nhà thường mặc đồ ba ba may bằng vải phin trắng có bốn túi, đầu đội mũ vải rộng vành, tóc để dài búi tó, người vạm vỡ phương phi, da dẻ hồng hào. Hàng ngày, sau bữa cơm chiều hoặc những lúc mát trời, ông thường chắp tay sau lưng đi lững thững dạo chơi trên đường, phong thái hết sức ung dung. Ông có một thú vui tai hại, đó là thích chơi xóc đĩa, thú vui của ông ham mê đến độ chơi ở Vinh chưa đã, ông còn ra tận Quảng Ninh, Móng Cái cùng hội đỏ đen thuê thuyền ra giữa biển để tránh Cu lít (cảnh sát) bắt. Có một thời gian ông đánh bạc bị thua liểng xiểng, đến nỗi phải bán căn nhà ở vị trị Phòng Cảnh sát PCCC hiện nay để trả nợ. Sau lần thua nặng nề đó, ông bỏ đánh bạc, nhưng suốt 6-7 năm ròng ông ngồi trên gác xép tự chơi xóc đĩa một mình để nghiên cứu cách chơi, cuối cùng ông kết luận cờ bạc không bao giờ đưa người ta đến sự giàu có, mà chỉ dẫn đến khuynh gia bại sản. Từ kết luận đó, ông hết sức can ngăn hai cô con gái đầu không nên đánh bạc. Nhưng hai bác gái tôi do quá ham mê trò đỏ đen này, nên được đồng nào đều nướng vào chiếu bạc hết. Cứ mỗi lần theo tàu hàng trầu cau về, trên cổ và trên tay bà nào cũng đeo kín vòng vàng, nhưng chỉ mấy ngày sao đều bay vào túi người khác. Dần dà hai bác tôi nghèo túng phải sống dậm dạp qua ngày. Đến năm 1945 thế kỷ trước, ông ngoại tôi mất do bệnh xơ gan cổ trướng lúc mới ngoài 50 tuổi. Sau đó, hưởng ứng lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến, thị xã Vinh tiêu thổ kháng chiến. Nhà cửa bị đập bỏ, tài sản bị phân tán mất mát, lại không có người trụ cột trong nhà, kể từ đó gia đình lâm vào tình trạng khánh kiệt, mọi người buộc phải phân tán mỗi người một nơi để mưu sinh…

Mẹ của moterangrua (trái) chụp với bà chị thứ ba khi còn trẻ

Và hiện nay (phải) chụp với bà em út Lê Thị Thọ

Mẹ tôi sinh năm 1928, là con thứ tám của bà cả. Cũng vì thế mẹ tôi được đặt tên là Lê Thị Tám. Là một người con gái đẹp, lại sinh ra trong một gia đình tương đối khá giả, được học hành đến nơi đến chốn. Đến năm 16 tuổi, bố mất cộng với khó khăn trong gia đình, qua sự rủ rê của một người bạn gái tên là Bình (hiện nay bà Bình đang sống cùng con cháu tại phường Hà Huy Tập-TP Vinh) mẹ tôi đã phải lên thị trấn Nam Đàn học và trở thành thợ dệt. Dần dà trở thành thợ dệt giỏi và được bình bầu là Chiến sỹ Thi đua. Vào thời gian này mẹ tôi ở với bà chị cả. Mỗi tháng mẹ tôi phải nộp 15 kg gạo và tiền ăn, ngoài ra đi làm về phải gánh nước, giặt giũ, quét nhà…nhưng bà chị Cả không hiểu sao thường hay gắt gỏng, chửi rủa. Một lần bà buột miệng chửi “Tiên sư cha mi…”, vốn là người khái tính, mẹ tôi liền nói: “Em và chị sinh ra cùng một cha, chị chửi như vậy là chửi cha mình rồi đó”. Bà chị nổi xung lên và đuổi mẹ tôi ra khỏi nhà. Mẹ tôi đến ở nhờ nhà một người tên là Lành. Bà Lành vốn là bạn của cháu gái mẹ tôi (tức là bà Lệ Vinh, diễn viên đoàn văn công Nghệ An, nay ngoài 80 tuổi, nghỉ hưu tại Phú Vang, Huế. Bà Lệ Vinh là con gái đầu lòng của bà chị cả mẹ tôi, tiếng là dì cháu nhưng bà Lệ Vinh chỉ thua mẹ tôi vài tuổi ). Chính biến cố này đã dẫn tới việc mẹ tôi quyết định lấy cậu tôi, mặc dù lúc đó mẹ tôi là con gái trinh trắng, còn cậu tôi đã trải qua một đời vợ và có một đứa con trai. Cuộc tình giữa cậu mẹ tôi ra sao, xem đến hồi sau sẽ rõ hé hé hé…Còn bây giờ chúng ta lướt qua tiểu sử gia đình cậu tôi một chút đã nhé

Cậu tôi tên gọi là Nguyễn Ninh, sinh năm 1921, là con trưởng trong một gia đình có 5 người con là Nguyễn Ninh, Nguyễn Thị Chúc, Nguyễn Văn Vượng, Nguyễn Thị Loan và Nguyễn Văn Giáp. Ông bà nội tôi tương đối khá giả trong giới thượng lưu thị xã Vinh thời bấy giờ. Thực ra gốc gác tổ tiên tôi ở Thanh Hoá, nhưng do ông tôi lưu lạc vào thành phố Vinh cùng bà chị gái từ thuở ấu thơ, nên không nhớ bản quán chính xác của mình, vì vậy lấy Vinh làm quê, từ đó con cháu chúng tôi trong lý lịch đều ghi quê quán ở thành phố Vinh cho đến nay. Hoàn cảnh lưu lạc của ông tôi cũng rất đáng thương. Ông sinh ra trong một gia đình chài lưới ở Thanh Hoá, nhà có bốn anh em, gồm bác Cả, bác Học, Bác Hạ (gái) và ông nội tôi.  Ông tôi sinh thứ tư, do đó có tên là Nguyễn Văn Tư. Do mẹ mất sớm, ở với cha, nhưng trong một lần đi biển, một trận cuồng phong nổi lên đã nhấn chìm cố nội tôi cùng mấy người anh của ông tôi. Do hoàn cảnh dân vạn chài thời bấy giờ rất nghèo, họ hàng không thể cưu mang. Thế là bà bác tôi và ông nội tôi lúc đó chừng 10 tuổi phải dắt díu nhau tha phương cầu thực lưu lạc vào thị xã Vinh. Ban đầu bà chị bán hàng rong ở khu vực phà Bến Thuỷ, gần núi Quyết để nuôi em khôn lớn. Năm ông tôi 20 tuổi, bà chị mất. Ông phải sống một mình, thời gian này ông quen một cô gái tên là Lê Thị Viết người xã Hưng Thuỷ, huyện Hưng Nguyên (nay là phường Bến Thuỷ, TP Vinh) sau này trở thành vợ ông và là bà nội tôi. Cũng vào thời gian này, sau khi trải qua nhiều ngành nghề, ông tôi đi học lái xe và làm sốp phơ cho một ông đốc tờ người Pháp. Sau này ông đốc tờ về nước có ngỏ ý muốn ông tôi theo cùng. Nhưng lúc này ông tôi đã có người yêu nên không muốn đi và quyết định ở lại. Ông đốc tờ về nước. Ông tôi làm việc cho ông Phê rê. Ông này là cai thầu gỗ hết sức giàu có, có lâm trường khai thác ở huyện Tân Kỳ, Phủ Quỳ…sau này do tranh giành làm ăn, ông bị đối thủ giết chết. Do cao lớn, khỏe mạnh, điển trai lại hết sức cần cù, ông nội tôi được ông Phê rê rất yêu mến. Cảm tài năng chàng trai trẻ, ông Phê rê đã truyền nhiều kinh nghiệm làm ăn cho ông nội tôi. Sau khi ông Phê rê chết, ông nội tôi bỏ nghề lái xe quay sang kinh doanh gỗ và phất lên từ đó. Ngoài việc có một gia sản khá lớn, ông còn tậu được căn nhà gạch, có của chìm của nổi, kẻ ăn người làm…

Cậu tôi sinh ra và lớn lên trong một môi trường  thuận lợi, nên được ăn học khá đến nơi đến chốn, lại khéo tay, đặc biệt là viết và vẽ khá đẹp, chữ viết và nét vẽ của ông mềm mại, bay bướm và rất có hồn. Thời thanh niên, ông thuộc dạng công tử thành Vinh, lúc nào cũng ăn mặc chải chuốt, sáng sáng ông ngồi bên li cà phê sóng sánh, miệng ngậm thuốc thơm, dáng vẻ thư sinh, mặt mũi lại sáng sủa nên lọt vào mắt xanh của không ít cô gái đương thời. Công việc ông làm khá sáng giá, đó là làm nghề nhiếp ảnh, đây là một nghề vào loại thời thượng nhất thời bấy giờ. Có thể nói vào cuối thập niên 40, đầu thập niên 50 của thế kỷ trước, cậu tôi có một cuộc sống phong lưu, an nhàn tự tại với một công việc sáng giá. Năm 1945, ông lập gia đình với một phụ nữ tên là Bình (Bà Bình nay khoảng 85 tuổi, hiện còn sống với con cái người chồng sau tại Hà Nội), năm 1946 bà Bình sinh cho ông một đứa con trai, đặt tên là Nguyễn Ngọc Cương. Nhưng vì nhiều nguyên nhân (tôi không biết rõ) hai người li dị, bà Bình ra Hà Nội sinh sống và lấy chồng, để lại người con trai mới hơn 2 tuổi. Kháng chiến chống Pháp bùng nổ, thành phố Vinh tiêu thổ kháng chiến, cậu tôi sơ tán lên Rạng (Đô Lương).  Tại đây, cậu tôi đã gặp và quen mẹ tôi. Cuộc tình của họ bắt đầu từ đây.

(Còn nữa)